Od dnia 6 czerwca 2018 r. zwiększono elastyczność regulacji Kodeksu pracy w zakresie organizacji czasu pracy dla kobiet w ciąży powikłanej, rodzin z dzieckiem niepełnosprawnym lub ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi oraz rodziców dziecka posiadającego zaświadczenie o ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniu albo nieuleczalnej chorobie zagrażającej życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu. Stało się to na mocy ustawy z 10 maja 2018 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw. Wspomniany akt prawny dodatkowo modyfikuje kwestie dotyczące zasiłku opiekuńczego.
Organizacja czasu pracy
Nowe przepisy wprowadzają możliwość złożenia – w postaci papierowej lub elektronicznej – wniosku o wykonywanie pracy w systemie przerywanego czasu pracy (art. 139 Kodeksu pracy) lub w ruchomym albo indywidulanym rozkładzie czasu pracy (odpowiednio art. 1401 i art. 142 Kodeksu pracy) przez:
1) pracownika – małżonka albo pracownika – rodzica dziecka w fazie prenatalnej, w przypadku ciąży powikłanej,
2) pracownika – rodzica dziecka posiadającego zaświadczenie lekarza ubezpieczenia zdrowotnego stwierdzające ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę̨ zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu,
3) pracownika – rodzica:
a) dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności albo orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności określonym w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz
b) dziecka posiadającego odpowiednio opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, o których mowa w przepisach ustawy z 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe.
Miejmy na uwadze, że:
- z powyższych przywilejów pracownicy mogą korzystać również po ukończeniu przez dziecko 18 roku życia;
- pracodawca może odmówić uwzględnienia wniosku, o którym mowa wyżej, ale tylko jeżeli przychylenie się do niego nie jest możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika (o przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku należy poinformować pracownika w postaci papierowej lub elektronicznej).
Telepraca
Od 6 czerwca 2018 r., na podstawie znowelizowanych rozwiązań prawnych, istnieje możliwość stosowania telepracy (czyli pracy świadczonej regularnie poza zakładem pracy, z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej) na wniosek pracownika także u tych pracodawców, u których nie zawarto w tej sprawie formalnego porozumienia z przedstawicielstwem załogi. Tak stanowi nowy przepis – art. 676 § 5 Kodeksu pracy.
Wnioskować o wykonywanie telepracy mogą wszyscy pracownicy, w tym opiekunowie osób niepełnosprawnych czy pracownice w ciąży powikłanej.
Co więcej – po zmianach – wiążący dla pracodawcy wniosek o wykonywanie pracy w formie telepracy może złożyć pracownik – rodzic:
1) pracownik-rodzic dziecka posiadającego zaświadczenie o ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniu albo nieuleczalnej chorobie zagrażającej życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu,
2) pracownik-rodzic dziecka niepełnosprawnego legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności albo orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności określonym w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,
3) pracownik-rodzic dziecka ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi – dziecka posiadającego odpowiednio opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, o których mowa w przepisach ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe.
Pracodawca uwzględnia wspomniany wniosek (również gdy dziecko pracownika ukończyło 18 roku życia), chyba że nie jest to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika. O przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku pracodawca poinformuje pracownika w postaci papierowej lub elektronicznej.
Zasiłek opiekuńczy z modyfikacjami
Na mocy art. 6 ustawy z 10 maja 2018 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw, zmieniono treść brzmienia art. 32 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa osób uprawnionych do zasiłku opiekuńczego wskazującego przypadki, w których należny jest zasiłek opiekuńczy. Obecnie, omawiany zasiłek przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki także nad:
- chorym dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji do ukończenia 18 lat;
- dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji do ukończenia 18 lat w przypadku:
a) porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki,
b) pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne;
A zatem od 6 czerwca 2018 r. rozszerzono listę osób uprawnionych do zasiłku opiekuńczego ze względu na konieczność opieki nad trwale chorym dzieckiem. Okres pobierania zasiłku na takie dzieci w wieku między 14 a 18 rokiem życia wynosi obecnie 30 dni w roku kalendarzowym.
